Η εμπειρία του τρύγου στο Πήλιο

Κείμενο: Αθανάσιος Γκορόγιας

Βρισκόμαστε στα τέλη του Σεπτέμβρη και έχει φτάσει για τα καλά η ώρα του τρύγου. Μια από τις πιο ιδιαίτερες εμπειρίες του χωριού. Η ώρα που τα ζουμερά και μυρωδάτα σταφύλια καλούν τον κόσμο να μαζευτεί στους αμπελώνες. Κι εσύ, αν δεν το έχεις ζήσει ακόμα, ετοιμάσου για μια ανάμνηση που θα σου μείνει για πάντα χαραγμένη στη μνήμη.

Ο τρύγος στην Ελλάδα

Όταν ξημερώνουν οι μέρες του τρύγου, όλο το χωριό είναι επί ποδός, μεταφορικά, μα και κυριολεκτικά! Άνδρες, γυναίκες, παιδιά, ακόμα και οι ηλικιωμένοι. Κανείς δεν μένει στο περιθώριο. Οι γυναίκες αφού έχουν μαζέψει τα σταφύλια από τα εύφορα κλήματα, κόβουν τα τσαμπιά με προσοχή, ενίοτε με το χέρι ή και με μικρά ψαλίδια και ύστερα τα ρίχνουν στις μεγάλες κόφες. Σε πολλά μέρη της χώρας, οι νεότεροι κουβαλούν τα σταφύλια στο τελάρο, ένα είδος ξύλινου κάρου με ρόδες, άμαξα ή καρότσι όπου θα γίνει και το πάτημα.

Μετά έρχεται η στιγμή που περιμένουν όλοι! Το πάτημα των σταφυλιών με τα

πόδια. Εκεί γεννιέται το κρασί. Έτσι μπορείς να βιώσεις πραγματικά την παράδοση. Φυσικά ακολουθεί γιορτή με παραδοσιακό φαγητό, παραδοσιακούς χορούς και φυσικά άφθονο κρασί. Σήμερα, όπως και πριν από χιλιάδες χρόνια, ο τρύγος συνεχίζεται, είναι μια ιεροτελεστία που συνδέει το παρόν με το παρελθόν.

Ο τρύγος στην Αρχαία Ελλάδα

Η παραγωγή κρασιού κατείχε εξέχουσα θέση στην αρχαία Ελλάδα, αφού το κρασί

θεωρούνταν τόσο απαραίτητο όσο το νερό, το αλάτι και το ψωμί.

Ο τρύγος σημειώνονταν στα τέλη Αυγούστου και συνεχιζόταν μέχρι περίπου τα μέσα

Σεπτεμβρίου. Στην αρχαιότητα υπήρχαν δύο βασικές μέθοδοι παραγωγής κρασιού.

Η πρώτη θυμίζει αρκετά τις πρακτικές που ακολουθούσαν οι οινοποιοί μέχρι

πρόσφατα: Μετά τη συλλογή και διαλογή των σταφυλιών , τα άφηναν 3-5 μέρες

στον ήλιο. Έπειτα τα πατούσαν στα πατητήρια και ο χυμός τους συγκεντρωνόταν σε

πήλινα δοχεία, τα οποία τοποθετούνταν σε δροσερά και σκιερά μέρη. Η δεύτερη

μέθοδος διαφοροποιούνταν στη διαδικασία εξαγωγής του μούστου (του χυμού του κρασιού): τα σταφύλια τοποθετούνταν σε σακιά και πιέζονταν ανάμεσα σε δύο πέτρινους κυλίνδρους, με τον χυμό να στάζει μέσα από τις πτυχώσεις του υφάσματος και να συγκεντρώνεται ξανά σε πήλινα αγγεία.

Ο τρύγος στο Πήλιο

Το Πήλιο κατέχει ιδιαίτερη θέση στην αμπελουργική παράδοση της Ελλάδας. Στα χωριά του μαγικού Βουνού, η σχέση των ανθρώπων με το αμπέλι είναι βαθιά και προσωπική. Εδώ, ο τρύγος είναι μια από τις τρεις πιο σημαντικές δραστηριότητες των Πηλιορειτών.

Όταν έρχεται το φθινόπωρο, μετά το πέρας του θερίσματος, σειρά έχει ο τρύγος.

Οι Πηλιορείτες καλλιεργούν τα αμπέλια τους όλον τον χρόνο και στο Πήλιο διατηρείται ακόμα ο παραδοσιακός τρόπος. Τα σταφύλια μαζεύονται με τα

χέρια σε τελάρα. Μετά οδηγούνται στο πατητήρι του σπιτιού. Χρησιμοποιούν αυτοσχέδιες δεξαμενές, τις «κάδες» και πατούν τα σταφύλια με τα πόδια τους ή τα τελευταία χρόνια με χειροκίνητα μηχανήματα.

Φωτογραφία: Ηλίας Σακελλάρης

Οι ποικιλίες του Πηλιορείτικου αμπελιού

Σήμερα, στα μικρά οινοποιεία της περιοχής, όπως στο οινοποιείο Πατιστής στην

Αργαλαστή, ο τρύγος γίνεται ακόμα με παραδοσιακό τρόπο! Τα αμπέλια

καλλιεργούνται βιολογικά, ανάμεσα σε καρυδιές και μηλιές, σε ένα ειδυλλιακό τοπίο

με θέα τη θάλασσα.

Σε όλο το Πήλιο καλλιεργούνται ποικιλίες που προσφέρουν μοναδικές γευστικές εμπειρίες. Από το Σαββατιανό και τον Ροδίτη που θεωρούνται παραδοσιακές ποικιλίες του τόπου, μέχρι διεθνείς ποικιλίες όπως Ασύρτικο και Ξινόμαυρο, το κρασί από το Πήλιο κυλάει σε όλον τον κόσμο!

Ο τρύγος στη Συκή!

Νότια του Πηλίου, στο χωριό μας, τη Συκή, ο τρύγος παίρνει διαστάσεις γιορτής!

Οι Συκιώτες διατηρούν μια ιδιαίτερη σχέση με το αμπέλι. Οι αμπελώνες γεμίζουν με μυρωδιές, φωνές, γέλια!

Στη Συκή, η παράδοση του πατήματος με τα πόδια διατηρείται ακόμη σε πολλά σπίτια, παρά την έλευση της τεχνολογίας.

Πάτημα από τον Κωνσταντίνο Ακρίβο - Φωτογραφία: Αλεξάνδρα Ακρίβου

Ειδικότερα, σε αυτοσχέδιες δεξαμενές, παραγωγοί και φίλοι μαζεύονται για να

ζήσουν την εμπειρία. Η διαδικασία ολοκληρώνεται περίπου στα τέλη Σεπτέμβρη, ενώ από ένα χρονικό διάστημα αναμονής για τη ζύμωση και μετά, το κρασί είναι έτοιμο.

Ο μούστος

Οινοτουριστικές διαδρομές στο Πήλιο

Για τους λάτρεις του κρασιού, εκτός από τον «Πατιστή» που αναφέραμε παραπάνω, συγκεντρώσαμε και άλλα 2 οινοποιεία, κρυφά διαμαντάκια:

• Οινοποιείο Μυλωνά στο κεφαλοχώρι του Πηλίου, την Αργαλαστή

• Κτήμα Μηλέα στην Αργαλαστή

Σήμερα, η οινοτουριστική εμπειρία στο Πήλιο προσφέρει κάτι παραπάνω από μια

απλή γευσιγνωσία. Στην παραδοσιακή κάβα AGORA 1955 στην Πορταριά, μπορείς

να ζήσεις μια αξέχαστη γευσιγνωσία κρασιού. Σε έναν ατμοσφαιρικό χώρο που αποπνέει ιστορία και φιλοξενία, μπορείς να δοκιμάσεις επιλεγμένες ετικέτες. Η γευσιγνωσία συνοδεύεται από ποιοτικά τυριά και τοπικά εδέσματα που αναδεικνύουν τα αρώματα κάθε κρασιού.

Αν βρεθείς στη Συκή στην εποχή του τρύγου, θα ζήσεις κάτι μοναδικό...! Ένα χωριό που ζει και αναπνέει από την παράδοση κρατώντας ζωντανή τη σχέση του ανθρώπου με τη γη και την φύση.

Εκεί, ανάμεσα στα αμπέλια, θα καταλάβεις γιατί ο τρύγος δεν είναι απλά η συγκομιδή

του σταφυλιού. Είναι η συγκομιδή των εμπειριών, των συναισθημάτων, της

συλλογικής μνήμης ενός τόπου που σέβεται το παρελθόν του και κοιτάζει με

αισιοδοξία το μέλλον.